Ζωή αποδημητική - ένα κείμενο για το ΔΘΠ

Στο πλαίσιο του φεστιβάλ νεοελληνικού έργου του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά προετοιμάστηκε ένας μικρός τόμος με δείγματα γραφής όλων των συγγραφέων που συμμετέχουν στα "Θεατρικά Αναλόγια 2019". Οι συγγραφείς καλέστηκαν να απαντήσουν στο θέμα: "Γράφοντας στην Ελλάδα του σήμερα". Διαβάστε παρακάτω το κείμενο του Γιώργου Κούβα ο οποίος συμμετέχει στα θεατρικά αναλόγια με το Καρμπόν.

Ζωή αποδημητική

Πόσοι από εμάς, εμάς τα καλοκουρδισμένα ρομποτάκια των πόλεων, που κοιμόμαστε και ξυπνάμε με το ρολόι στο κομοδίνο, πόσοι θα παρουσιαζόμασταν μάχιμοι στην πλατεία αν η σειρήνα ξαφνικά χτυπούσε; Και πόσοι από τους σπουδαγμένους συμπολίτες μας θα ήταν έτοιμοι να προσφέρουν αυθωρεί την επιστήμη τους αν μια αναπάντεχη καταστροφή το απαιτούσε; Αλλά και στα πιο ευχάριστα, έχετε ποτέ αναρωτηθεί πόσοι από τους συνεπιβάτες μας στο μετρό είναι προετοιμασμένοι για το κεραυνοβόλημα ενός μεγάλου έρωτα; Ας είμαστε ειλικρινείς· οι περισσότεροι βιώνουμε τα σημαντικότερα γεγονότα της ζωής μας παντελώς ανέτοιμοι και πολύ συχνά εν υπνώσει. Όπως συνέβη και μ’ εμένα όταν με έπληξε το πάθος της συγγραφής.

Το επάγγελμά μου δεν ήταν συγγραφέας αλλά από εδώ και μπρος πρέπει να το συνηθίσω. Ένα επάγγελμα δάνειο. Το ξέρω ότι το να έχω ένα δανεικό επάγγελμα γενικά είναι παράξενο, όμως χωρίς τη συγγραφική πένα δεν θα μπορούσα να κρατήσω ζωντανή τη γλώσσα των ονείρων μου. Είναι βλέπεις η απόσταση που παρεμποδίζει. Γράφω για την Ελλάδα του σήμερα, κατοικώντας δυόμισι χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά της! Η μητρική μου γλώσσα είναι κλεισμένη σε γυάλα, τη χρησιμοποιώ μονάχα στο σπίτι, ενώ έξω επιχειρηματολογώ σε ξένες λαλιές. Και πώς να κρατήσει κανείς ζωντανή τη γλώσσα της παιδικής του ηλικίας, όταν δεν τη μιλάει; Πώς;

Αυτό το «Πώς;» αυτονομήθηκε πριν από οχτώ χρόνια και άρχισε να μου φωνάζει με ολοένα και αυξανόμενη ένταση. Ξεκίνησε ψιθυριστά, όπως ρωτάνε οι εραστές αλλά στη συνέχεια γιγαντώθηκε και πήρε να με ταρακουνάει απαιτώντας απάντηση. Πώς; «Με τη συγγραφή», αποκρίθηκα μία ημέρα. «Με τη συγγραφή θα δημιουργήσω, λέξη προς λέξη, έναν δίαυλο επανασύνδεσης με τη γλώσσα της σκέψης μου, τα ελληνικά». Και τότε η έμπνευση ήρθε πηγαία. Ένα μυθιστόρημα εκδόθηκε πρόσφατα (Καρμπόν, Κίχλη 2017) και ένα ακόμα είναι στα σκαριά. Γράφω λοιπόν στην Ελλάδα του σήμερα, εκ του μακρόθεν, θέλοντας να κρατήσω ζωντανά τα όνειρά μου στη γλώσσα που πλάθονται. Κάθε φράση που βάζω στο χαρτί γίνεται κλαράκι που ρίχνεται στη φωτιά των ονείρων και την κρατάει αναμμένη.

Γράφω για τη ζωή. Ζωή πραγματική και ζωή φαντασιακή, εκδοχές αλληλοσυμπληρούμενες. Η πρώτη, η πραγματική, είναι αυτή που βιώνουμε με τις αισθήσεις μας. Η δεύτερη, η αποδημητική όπως τη βάφτισα, είναι η ζωή που πλάθουμε για τον εαυτό μας σε έναν κόσμο εικονικό, μεταξύ ονείρου και φαντασίας, και περιλαμβάνει όλα όσα λαχταρούμε να ζήσουμε. Οι ήρωες των ιστοριών μου τολμούν να ζήσουν αυτή την αποδημητική ζωή. Εισβάλλουν στον φαντασιακό κόσμο, απολαμβάνοντας εκεί την πληρότητα της ύπαρξης, και ύστερα μάχονται για το ακατόρθωτο: να δέσουν αρμονικά πραγματικότητα και όνειρο.

Γράφω για τον άνθρωπο της εποχής που έρχεται. Η έμπνευσή μου πηγάζει από μια «αντιλογοτεχνική» θητεία στο επάγγελμα του μηχανικού, που όμως αποδεικνύεται χρήσιμη σε μια εποχή που η τεχνολογία διαμορφώνει τη φυσιογνωμία και τα ήθη των καιρών μας. Η ενασχόλησή μου με την καινοτομία με φέρνει αντιμέτωπο με τον άνθρωπο του μέλλοντος και μέσω αυτού αναζητώ εκ νέου απαντήσεις στα βασικά ερωτήματα. Για παράδειγμα, στο Καρμπόν αναρωτήθηκα πόσο διαφορετικός θα ήταν ο κόσμος μας αν όλοι αίφνης αποκτούσαμε οξύτατη ακοή. Κι ύστερα προβληματίζομαι: Με ποιον τρόπο θα εκφραστεί η υπαρξιακή αναζήτηση στην εποχή που έρχεται; Ως πού μπορεί να φτάσει κανείς για να πραγματοποιήσει το όνειρό του;

Γράφω μυθιστόρημα αφού με ελκύει η αρχέγονη δύναμη του μύθου. Με γοητεύει η μεγάλη φόρμα ως αντιστάθμισμα στα σημεία των καιρών όπου ο χρόνος προσοχής που αφιερώνουμε στο οτιδήποτε διαρκώς μικραίνει. Κι ύστερα η σημαντικότητα μιας ιστορίας δοκιμάζεται στη μεγάλη φόρμα – μόνο οι σπουδαίες αντέχουν. Επενδύω στην καλοστημένη πλοκή που θα κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη, μα πιο πολύ βασίζομαι στους χαρακτήρες, με τον ίδιο τρόπο που οι άνθρωποι στηρίζονται στους φίλους τους. Η έκταση του μυθιστορήματος δίνει το περιθώριο στους ήρωες να διανύσουν ολοκληρωμένες πορείες, ενώ παράλληλα δίνει σ’ εμένα την ευκαιρία να τους ψυχογραφήσω αναλυτικά και να συνδεθώ μαζί τους. Στο Καρμπόν αφηγούμαι τη ζωή ενός Αθηναίου που μαθαίνει να ζει μέσω των ήχων. Χάνομαι μες στις εναλλαγές των συναισθημάτων του ενώ καθώς γράφω με κυριεύει ένα αίσθημα όχι εφήμερο. Πρόκειται, νομίζω, για ένα βιολογικό δέλεαρ που με κρατά δεμένο στην ιστορία με την ελπίδα ότι θα μάθω κάτι και για εμένα τον ίδιο. Με άλλα λόγια, η συγγραφή γίνεται για μένα θέμα επιβίωσης.

Γράφω με όχημα την υπερβολή, το χιούμορ αλλά και την αλληγορία, συστατικά που βρίθουν στην Ελλάδα του σήμερα. Η γραφή μου πατά επάνω στη στέρεη βάση της κλασικής λογοτεχνίας και από εκεί επιχειρεί νεωτερισμούς. Ο αφηγηματικός μου τρόπος ακροβατεί μεταξύ του δραματικού και του κωμικού στοιχείου φλερτάροντας με το παράδοξο, χωρίς όμως να απομακρύνεται από το αληθοφανές. Οι λέξεις που χρησιμοποιώ «βουτάνε» στο θέμα της ιστορίας συμβάλλοντας έτσι και αυτές στην αληθοφάνειά της. Ο ήρωας του Καρμπόν, αυτός ο άνθρωπος που αποκτά οξύτατη ακοή, μιλάει για το ρονρόνρισμα της μηχανής, το γλουγλούκισμα των υδραυλικών και το τσαχάλεμα των υφασμάτων. Τέλος, γράφω χωρίς πρόγραμμα, όταν ξεκλέβω χρόνο από την απαιτητική καθημερινότητα του μηχανικού. Γράφω δηλαδή σε πολλά μικρά επεισόδια συγγραφής, σαν ένα παζλ χιλίων τεμαχίων που το συμπληρώνεις κομμάτι κομμάτι. Και είναι αυτή η απρογραμμάτιστη παράδοση στη συγγραφή που με βάζει να καιροφυλακτώ διαρκώς για το απρόοπτο ελπίζοντας πως θα κατορθώσω να φτάσω έγκαιρα στην πλατεία όταν η σειρήνα ξαφνικά χτυπήσει.

Γιώργος Κούβας, Γενεύη, Δεκέμβρης 2018